یکی از با اهمیت ترین بخش های یک خودرو، شاسی آن می باشد. شاسی به عنوان شاکله اصلی بدنه خودرو عمل می کند و عملا استخوان بندی خودرو است. به عنوان صاحب یک خودرو و راننده آن، نباید اجازه دهیم کوچکترین آسیبی به شاسی خودرو و اسکلت آن وارد شود و آن را دچار مشکل کند. شاسی در کنار بدنه و سیستم پیشرانه خودرو، بخش های اصلی یک وسیله نقیله به حساب می آیند و اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. در ادامه درباره شاسی و علائم خرابی آن توضیحاتی ارائه خواهد شد. با ما همراه باشید.
شاسی چیست و در کدام بخش خودرو قرار می گیرد؟
شاسی به عنوان شاکله و ساختار اصلی خودرو به حساب می آید و چارچوب بندی آن را تشکیل می دهد. شاسی در حالت عادی قابل رویت نیست زیرا در قسمت زیرین خودرو قرار می گیرد و بدنه خودرو روی آن سوار می شود. در تقسیم بندی نوع خودروها، شاسی اهمیت بالای دارد و یکی از معیارها محسوب می شود؛ بدین صورت که وجه تمایز یک خودروی آفرود یا یک خودروی سواری معمولی در شاسی آن است و قدرت شاسی است که این دو خودرو را از هم متمایز می سازد. شاسی که به عنوان فریم خودرو نیز نام گذاری می شود، از نوعی فولاد سفت و سخت و بسیار مستحکم ساخته می شود؛ زیرا باید قدرت بسیار زیادی داشته باشد.
بسیاری از سیستم های اصلی خودرو از جمله سیستم فنربندی، سیستم انتقال قدرت، سیستم ترمز و فرمان و بخش پیشرانه خودرو روی فولاد شاسی قرار می گیرد و روی آن سوار می شود. به همین خاطر است که شاسی خودرو باید از استحکام بسیار بالایی برخوردار باشد؛ توانایی تحمل وزن زیاد و تنش های زیاد خودرو را دارا باشد؛ برای جذب ضرباتی که به خودرو وارد می شود، توانایی تغییر فرم داشته باشد و همچنین، از تغییر فرم اصلی در بخش های حیاتی‌اش جلوگیری کند. تمامی موارد، ویژگی های یک شاسی درجه یک است و نبود آنها قطعا مشکلاتی را برای شاسی و خودرو ایجاد خواهد کرد.
درست است که شاسی خودرو در حالت عادی دیده نمی شود اما وقتی دچار مشکل شود، قطعا علائمی را بروز خواهد داد تا متوجه خرابی این قطعه ارزشمند بشویم. یک شاسی خوب و درجه یک از قابلیت تعمیر ساده و آسان نیز برخوردار است؛ زیرا در صورت بروز مشکل در آن، باید به حالت اولش بازگردد وگرنه مشکلات زیادی برای خودرو به بار می آورد.
چند نوع شاسی داریم؟
شاسی ها را میتوان در چند نوع دسته بندی قرار داد و بر اساس چند معیار تقسیم بندی کرد. در نوعی از تقسیم بندی که بر اساس نوع فریم شاسی انجام می شود، شاسی به دو نوع مستقل و نیمه‌جداشدنی دسته بندی می شود. در نوعی دیگر از دسته بندی انواع مدل های شاسی که بر اساس قدرت استحکام شاسی تقسیم صورت می گیرد، شاسی به سه نوع شاسی خودروهای شهری (نسبتا محکم)، شاسی خودروهای جاده‌ای و شهری (محکم) و شاسی خودروهای جاده‌ای و آفرود (بسیار محکم) دسته بندی می شود.
یکی از دلایل اصلی محکم نبودن شاسی خودروهای شهری این است که سازندگان این خودروها بیشتر روی معیارهایی مانند مصرف سوخت کم، ابعاد کوچک و سبک و استحکام بیشتر بدنه تمرکز دارند و شاسی را در اولویت قرار نمی دهند. خودروهایی مانند ام وی ام ۱۱۰، پراید، ساینا، تیبا و … از دسته خودروهایی هستند که شاسی نسبتا محکمی دارند. موردی که باید به آن اشاره کرد این است که این خودروها با این نوع شاسی، زیاد برای سفرهای بین شهری و جاده‌ای مناسب نیستند.
در این میان، خودروهای با شاسی محکم، کاربری دوگانه ای دارند و هم برای داخل شهر مناسب هستند و هم برای سفرهای جاده‌ای. از جمله این خودروها میتوان به سوناتا، کمری، سمند، پژو و … اشاره کرد که ماشین هایی با شاسی محکم هستند.
خودروهایی که دارای شاسی بسیار محکم هستند و استحکام بالاتری دارند، توانایی تحمل ضربات زیاد را دارند و در مواقع اضطراری عملکرد فوق العاده ای دارند. این شاسی ها معمولا در خودروهای شاسی بلند و آفرود استفاده می شود زیرا این خودروها در شرایط سخت تری مورد استفاده قرار می گیرند؛ خودروهایی مانند پرادو، پاجرو، لندکروز و … که خودروهایی با شاسی بسیار محکم هستند.
در این مرحله به بررسی تخصصی تر شاسی می پردازیم و انواع آن را از نظر نوع فریم مورد بررسی قرار می دهیم.
شاسی مستقل
یکی از انواع شاسی هایی که در ماشین تعبیه می شود، شاسی مستقل یا شاسی سرخود است. این نوع شاسی از دو تکه آهن ناودانی بزرگ و مستحکم ساخته می شود؛ به این صورت که این دو تکه آهن به صورت موازی به هم متصل گردیده و در خودرو قرار می گیرند. جنس این نوع شاسی از فولاد بسیار سخت اما سبک است و از استحکام بالایی برخوردار است.
در قسمت عقبی خودرو، شاسی مستقل کمی بالاتر از قسمت جلویی قرار می گیرد. دلیل این موضوع این است که باید برای قرار گرفتن دیفرانسیل و فنرهای خودرو، جایی تعبیه شود. این شاسی در قسمت جلویی نیز یک تفاوت با قسمت عقب آن دارد؛ بخش جلویی شاسی کمی باریک‌تر از بخش عقبی است. این باریک بودن باعث می شود عملکرد فرمان پذیری خودرو بهینه تر شود.
طراحی و ساخت شاسی مستقل با استفاده از ورقه های نازک فلزی انجام می شود. این ورقه ها از ضخامت بسیار کمی برخوردار هستند و نهایتا بین 2 تا 3 میلی متر ضخامت دارند. این ورقه ها با استفاده از دستگاه های مخصوص شکل داده می شوند و در تکیه گاه های محورهای جلو و عقب مورد استفاده قرار می گیرد. البته باید گفت که در بخش هایی از شاسی مستقل که فشار بیشتری روی آن قرار دارد، از ورقه های فلزی ضخیم تری استفاده می شود تا شاسی زیاد تحت فشار نباشد. کف و محوطه موتور خودرو از جمله بخش های تحت فشار محسوب می شوند.
از شاسی مستقل بیشتر در خودروهای سواری و سبک استفاده می شود. این نوع شاسی مزایای زیادی دارد از جمله اینکه صرفه جویی بیشتری در زمان و هزینه دارد زیرا شاسی و اتاق خودرو مستقل است. همچنین باید گفت که خرابی در این نوع شاسی نیز کم هزینه تر است و سریع تر نیز حل خواهد شد.
این نوع شاسی مثل هر چیز دیگری علاوه بر داشتن مزایا، معایبی نیز دارد که برای آن تعریف شده است. از جمله این معایب می توان به سنگین بودن این نوع شاسی اشاره کرد که باعث می شود شتاب گیری خودرو سخت تر شود. همچنین از آنجایی که بخش های مختلف شاسی مستقل با استفاده از پیچ و مهره به هم وصل شده اند، در هنگام فعالیت خودرو سروصدای زیادی ایجاد می کنند. در مواقع تصادف خودرو نیز ممکن است آسیب زیادی به خودرو و سرنشینان آن وارد شود.
شاسی نیمه‌جداشدنی
این نوع شاسی از دو بخش جدا ساخته می شود که در کنار هم، شاسی خودرو را تشکیل می دهند. این دو بخش را میتوان بدین صورت معرفی کرد:
- بخش ثابت شاسی شامل این موارد می شود: کف، ستون ها، دیواره های صندوق عقب و دیواره جلوی موتور که با در کنار هم قرار گرفتن، بخش ثابت شاسی را تشکیل می دهند.
- بخش هایی که از شاسی جدا هستند این موارد هستند: پنجره جلویی، سقف خودرو، گلگیر و … . این بخش ها با استفاده از پیچ و مهره به بخش ثابت شاسی متصل می گردند.
یکی از مزایای این نوع شاسی این است که به دلیل عایق بندی صحیح بین دو بخش شاسی در مرحله مونتاژ، سروصدا و ارتعاشات بسیار کمتری از سمت شاسی به چرخ ها منتقل می شود. این مورد مزیت واقعا فوق العاده ای است. در مواقع تصادف خودرو نیز هزینه قطعاتی که آسیب دیده اند و به تعمیر یا تعویض نیاز دارند، بسیار کمتر محاسبه می شود. در این نوع شاسی خودرو، فرم اتاق کاملا انعطاف پذیر است و می توان در انواع شکل ها آن را طراحی کرد. یعنی می توان گفت دست طراح خودرو در این نوع شاسی کاملا باز است و می تواند انواع طرح ها را روی فرم اتاق پیاده کند.
شاسی نیمه‌جداشدنی نیز خودش به چند نوع تقسیم می شود؛ شاسی نردبانی، شاسی جناقی در وانت، شاسی وسط لوله ای، شاسی فرم ۷ و ۸ در خودروهای مسابقه ای و شاسی صفحه ای از انواع شاسی های نیمه‌جداشدنی هستند که در انواع خودروها مورد استفاده قرار می گیرند.
شاسی خودرو چه نقشی در زمان تصادف ماشین ایفا می کند؟
همانطورکه میدانیم تمامی وزن خودرو روی شاسی قرار می گیرد و عملا می توان گفت خودرو روی شاسی سوار می شود. بنابراین در تصادف خودرو، شاسی نقش ویژه ای بر عهده دارد و آن، محافظت حداکثری از کابین خودرو و سرنشینان است. کیفیت شاسی رابطه مستقیمی با بالابودن یا پایین بودن ایمنی خودرو دارد. یک شاسی خوب می تواند خسارت تصادف را به حداقل برساند و خودرو را حفظ نماید؛ برعکس، یک شاسی بی کیفیت می تواند تصادف را به حالت فجیع تری در آورد! به همین علت است که همواره سلامت شاسی در خودرو بسیار مهم است و البته مهم تر از آن، کیفیت اولیه شاسی است که این دیگر به تولیدکننده خودرو مربوط می شود. در این بخش، چند مورد از ویژگی های یکی شاسی خوب را بررسی میکنیم:
- توانایی تحمل بیشترین میزان وزن در خودرو؛
- سبک و کم‌وزن بودن؛
- کم حجم بودن؛
- توانایی تغییر فرم در نقاط مختلف برای جذب بیشترین میزان ضربه؛
- توانایی حفظ پایداری و با ثبات بودن؛
- عدم تغییر فرم در بخش های مهم سیستم؛
- دارا بودن بالاترین ایمنی؛
- داشتن مقاومت بالا در مقابل خوردگی مواد مختلف؛
- پایداری و استقامت بالا در آب و هوای گرم؛
- امکان تعمیر و سرویس آسان؛
- منتقل کردن حداقل سروصدا به کابین خودرو.
خرابی در شاسی خودرو به چه صورت است؟
اما خرابی در شاسی چگونه اتفاق می افتد؟ باید گفت شاسی خودرو نیز مستعد انواع خرابی هاست. زیرا همواره تحت فشار است و بیشترین ضربه را این قطعه دریافت می کند. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که وزن بدنه و تقریبا کل ماشین روی شاسی قرار دارد و عملکرد بهینه بسیاری از سیستم های خودرو از جمله سیستم تعلیق، فرمان و ترمز خودرو به سلامت شاسی وابسته است. برای همین است که در زمان بروز مشکل در این سیستم ها باید به شاسی هم نگاهی بیاندازیم. بنابراین باید همواره از شاسی خودرو محافظت کنیم و طی دوره های زمانی مشخص به سرویس و چک آن اقدام کنیم. در اینجا برخی از علائمی که نشان می دهد شاسی دچار خرابی شده است نام میبریم.
- انحراف فرمان خودرو در هنگام حرکت
- شنیده شدن صدا و اصطکاک در جلوبندی خودرو
- جهت گیری گشتاوری خودرو
- پوسیدگی شاسی
- خمیدگی شاسی خودرو
- خرابی کمک فنر و دیگر قطعات سیستم تعلیق خودرو
- ساییدگی نامعمول لاستیک های خودرو
- ریختگی رنگ شاسی
سخن آخر
در نهایت به این نتیجه میرسیم که شاسی در خودرو اهمیت بالایی دارد و سلامت خودرو با سلامت این قطعه گره خورده است. لزوم نگهداری ویژه از شاسی از آنجایی اهمیت دارد که در زمان فروش خودرو ممکن است وجود اشکال در شاسی باعث به هم خوردن همه چیز شود. البته که در زمان استفاده از خودرو نیز مشکلات زیادی برای ما خواهد داشت. بنابراین بهتر است به عنوان راننده خودرو، به هیچ وجه اجازه ندهیم آسیبی به شاسی وارد شود. البته که محافظت صد درصدی از خودرو با وجود این جاده ها و قطعات بی کیفیت شاید غیر ممکن باشد. به همین خاطر است که همواره باید آماده پیش‌آمدهای مختلف باشیم. در صورت بروز هر نوع اتفاق ناگوار و خراب شدن خودرو در هر جای جای کشور عزیزمان، می توانید از خدمات مجموعه امدادیاب هوشمند بهره مند شوید. این مجموعه با معرفی بهترین و کاربلد ترین مجموعه های امدادی و خودروبری کشور در همه نقاط ایران، می تواند در هر شرایطی در کنار شما عزیزان باشد.
همچنین می توانید با مطالعه مطالب این وبسایت، هر چه بیشتر بر دانش خودرویی خود اضافه کنید. اگر می خواهید درست مانند یک تعمیرکار حرفه ای از خودرو خود مراقبت کنید و بر عمر آن بیافزائید، حتما مطالب وبلاگ امدادیاب هوشمند را دنبال کنید.
