مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک؛ این نوع گیربکس چه مزیت هایی دارد؟
گیربکس اتومات دقیقا چگونه کار می کند؟!
نرمی و اندازه درست و مشخص دور موتور در حین تعویض دنده، اولین مزیت گیربکس اتوماتیک است. در مقابل، مصرف بالای سوخت گیربکس اتوماتیک را می‌توانیم جزو معایبش بدانیم که از نظر شمار بسیاری از راننده‌ها، این عیب قابل چشم‌پوشی و به‌صرفه نیست. به‌طورکلی، این را در نظر داشته باشید که مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک تا چه اندازه بوده که با ورودشان نتوانسته‌اند جایگزین همیشگی خودروهای دنده‌ای شوند. در ادامه این مطلب، ابتدا به تفاوت گیربکس اتوماتیک با دستی می‌پردازیم. سپس مزیت‌ها و معایب این دو را به‌طور واضح بررسی می‌کنیم.
تفاوت گیربکس اتوماتیک با دستی
قبل‌از اینکه مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک را بررسی کنیم، لازم است تا به قدر کافی با تفاوت‌های گیربکس اتوماتیک با دستی آشنایی پیدا کنیم. در ماشین‌های دنده‌ای، همه‌چیز دست خودتان است؛ از حرکت دادن خودرو با دنده تا شتاب دادنش. موضوع اصلی آنجا بوده که تفاوت گیربکس اتوماتیک با جعبه‌دنده اتوماتیک در چه چیزهایی است.
فرآیند عوض شدن دنده در گیربکس اتومات، مهم‌ترین تفاوتش با نوع مکانیکی و دستی است. همانطور که بارها تجربه کرده‌اید، عوض شدن دنده در گیربکس مکانیکی با پدال کلاچ است. درست وقتی که راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، جداشدن موقتی چرخدندههای گیربکس از نیروی گردشی موتور باعث ایجاد وضعیتی جدید می‌شود. در این وضعیت، چیدمان چرخ‌دنده‌ها تغییر می‌کند. اگر پایتان را از روی دنده کلاچ بردارید، به‌واسطه نیروی واردشده از سوی موتور به گیربکس، محدوده قدرت و سرعت تغییر می‌کند. این تغییرات ممکن است با قدرت و سرعت زیادتر یا کمتر خودرو همراه باشد. حتی در خودروهایی که دنده معمولی یک دسته کلاچ دارند، روند تغییرات به همین گونه است.
نحوه عملکرد گیربکس های اتوماتیک چگونه است؟
گیربکس اتوماتیک براساس مکانیزم چرخدندههای سیاره‌ای عمل می‌کند. این چرخ‌دنده‌ها دارای دو ورودی و یک خروجی هستند. در گیربکس اتوماتیک، خروجی از حامل دنده‌های سیاره‌ای گرفته شده و دو ورودی، یکی به دنده خورشیدی و یکی هم به دنده رینگی متصل می‌شود. عملکرد واقعی گیربکس اتوماتیک به وارد کردن سرعت‌های چرخشی مختلف به دنده رینگی و دنده خورشیدی مربوط می‌شود.
در خودروهای جدید که از سیستم گیربکس اتومات استفاده می‌شود، خبری از پدال سوم که کلاچ باشد نیست. کلاچ وظیفه انتقال گشتاور موتور به جعبه دنده را بر عهده دارد و در گیربکس‌های اتومات که کلاچ نداریم، قطعه‌ای به نام مبدل گشتاور گیربکس، این وظیفه مهم را انجام می‌دهد. ساختار مبدل گشتاور شامل دو بخش مهم و اصلی به‌نام‌های پروانه و توربین است. پروانه به میل‌لنگ موتور و توربین به میله ورودی گیرنده قدرت متصل است. وقتی که موتور بچرخد، پروانه هم شروع به چرخیدن می‌کند و مایع داخل محفظه بسته را هم به چرخش در می‌آورد تا اینکه چرخش توربین شروع می‌شود.
استاتور، اتصال‌دهنده پروانه و توربین است که به‌واسطه حرکت سیال میتواند در تند و کند کردن سرعت ماشین کمک کند. وقتی فشار پدال گاز بیشتر شود، این مایع بیشتر چرخانده شده و با گذشت زمان، قدرت و سرعت تولیدی افزایش خواهد یافت. بعد از این فرآیند، فرمانی از سمت سنسورهای هوشمند به مجموعه چرخدندههای سیاره‌ای می‌رسد تا تغییر اتوماتیک در سرعت و قدرت خروجی به چرخ‌ها انجام شود.
دنده خورشیدی که در مرکز چرخدندههای سیاره‌ای قرار دارد، با کم و زیاد شدن سرعت سیال، سرعت دوربین را دست‌خوش تغییر می‌کند. به‌طورکلی، سیستم‌های مجهز به دنده سیاره‌ای قادر به ایجاد گشتاور زیادی می‌باشند؛ چرا که بار در بین چرخدندههای مختلف سیاره‌ای مشترک بوده و همین موضوع باعث ایجاد سطوح تماس بیشتر و یک منطقه تماس در مقایسه‌با سیستم دنده موازی سنتی است.
مزایای گیربکس اتوماتیک
مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک که در این مقاله بررسی شد، متعلق به خودرویی مشخص از برند خاصی نیست و به‌صورت کلی مورد واکاوی قرار گرفت. این را هم در نظر داشته باشید که با پیشرفت پله‌به‌پله تکنولوژی در تولید منحصربه‌فرد خودروهای نسل جدید، ممکن است یک یا چند مورد از آنها جای خود را به موردهای جدیدتر بدهند.
- در ساده‌ترین بررسی برای خودروهای مجهز به گیربکس اتومات، خبری از تعویض دستی و فشردن مداوم 3 پدال زیر پا نیست. بخش زیادی از این فرآیند با استفاده از جعبه‌دنده انجام می‌شود.
- در یک جعبه‌دنده اتوماتیک، تعویض دنده و سرعت بسیار نرم است؛ آنقدری که دلتان نمی‌خواهد رانندگی‌تان به پایان برسد!
- به‌طور کلی، عوض شدن دنده کاملا هوشمندانه و بدون دستور راننده است. بر همین اساس، مناسب‌ترین سرعت برای موتور توسط خود گیربکس انجام می‌شود و با گذشت زمان، عمر مفید موتور بیشتر خواهد شد.
- راندمان و کارایی خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک بیشتر است؛ زیرا اندازه درست و مشخص خودرو به‌صورت کاملا هوشمند تعیین می‌شود و خبری از تنظیمات دستی نیست.
- به‌دلیل مجهز بودن به گشتاور گیربکس، این خودروها بدون خاموشی در حالت دنده متوقف می‌شوند.
- نوسانات موتور که در خودروهای معمولی قابل جذب نبود، در خودروهایی با گیربکس اتوماتیک، جذب می‌شوند.
- احتمال اینکه گیربکس‌های اتومات در مقایسه با مدل دنده‌دستی، کمتر خراب شود بالاست.
- به‌طور غالب، جعبه‌دنده خودروهای اتومات از فاکتورهای ایمنی و احتیاط در سرعت رانندگی برخوردارند.
معایب گیربکس اتوماتیک
اکنون وقت آن رسیده که دومین بخش اصلی مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک را مورد بررسی قرار دهیم.
- راننده‌هایی که سال‌ها در جاده‌های پرپیچ و خم حضور مدام داشته‌اند، بر این باورند که راندن خودرو با گیربکس دستی در این جاده‌ها به مراتب خطرات کمتری را در پی دارد.
- به تاخیر افتادن شتاب موتور، بالا رفتن دما و تلف شدن بخشی از نیروی گشتاور موتور از جمله معایب گیربکس‌های اتوماتیک است.
- به دلیل پیشرفته بودن امکانات جعبه‌دنده اتومات، هزینه تعمیر و نگهداری آن به نسبت بیشتر است.
- عمر مفید کم مایع و سیالی که در گیربکس اتومات وجود دارد، نسبت به عمر مفید روغن گیربکس دنده‌ای کمتر است. همین موضوع، ممکن است شما را بیشتر به فروشگاه‌های لوازم خودرو بکشاند.
- تجربه متخصصان تعمیرات خودرو نشان داده که شتاب اولیه و حتی شتاب 100 یک خودروی دنده‌دستی بیشتر از همان مقدار در یک خودروی اتوماتیک در همان رده است.
سخن آخر
در کنار مزایا و معایب گیربکس اتوماتیک، عامل‌های مهم دیگری هم برای انتخاب مناسب‌ترین خودرو از میان آن دو وجود دارد. یکی از مهم‌ترین آنها، میزان مهارت و تجربه‌ای است که برای کار کردن با یک خودروی اتوماتیک دارید. اگر دست کم سه ماه را برای کار کردن با این خودروها وقت گذاشته باشید، می‌توانید خیلی راحت‌تر براساس مزیت‌ها و معایب گیربکس اتوماتیک، تصمیم واقعی‌تان را بگیرید. در هر صورت باید هر لحظه آماده انواع پیشامدها در خودرویمان باشیم و راه های مقابله با آن را بدانیم. در صورت بروز هر نوع اتفاق ناگوار و خراب شدن خودرو در هر جای جای کشور عزیزمان، می توانید از خدمات مجموعه امدادیاب هوشمند بهره مند شوید. این مجموعه با معرفی بهترین و کاربلد ترین مجموعه های امدادی و خودروبری کشور در همه نقاط ایران، می تواند در هر شرایطی در کنار شما عزیزان باشد.
همچنین می توانید با مطالعه مطالب این وبسایت، هر چه بیشتر بر دانش خودرویی خود اضافه کنید. اگر می خواهید درست مانند یک تعمیرکار حرفه ای از خودرو خود مراقبت کنید و بر عمر آن بیافزائید، حتما مطالب وبلاگ امدادیاب هوشمند را دنبال کنید.
خیلی راضی هستم از خدمات امداد خودرو شما. به ویژه از سرعت عمل و حرفه‌ای بودن تیمتون. ممنون!